Category: Lajmet me te fundit

Banka e Shqipërisë është tërhequr nga disa ndryshime rregullatore, që mund të vështirësonin ndjeshëm investimin e individëve në obligacionet e bankave tregtare.

Projektrregullorja “Mbi kërkesën minimale për instrumentet e kapitalit rregullator dhe detyrimet e pranuara”, në versionin e përgatitur në fillim të këtij viti, përcaktonte se obligacionet e shitura te klientët joprofesionistë do t’iu njiheshin bankave si kapital rregullator i nivelit të dytë, vetëm në rast se vlera nominale e instrumentit do të ishte paktën pesë milionë lekë.

Sipas Bankës Qendrore, rregullorja, përfshi dispozitën në fjalë, reflektonte direktivën europiane Për Ndërhyrjen e Jashtëzakonshme në Banka (The Bank Recovery and Resolution Directive).

Me sa duket, një kufizim i tillë kishte qëllim të mbronte investitorët e vegjël, të paspecializuar, nga investimi në borxhin e varur të bankave.

Bankat kanë qenë promotorët kryesorë të instrumenteve të borxhit privat në Shqipëri, përmes obligacioneve me ofertë private. Në shumicën e rasteve, qëllimi i këtyre instrumenteve është përdorimi si kapital rregullator i nivelit të dytë, sipas kërkesave të rregullores përkatëse të Bankës së Shqipërisë.

Ndryshimet rregullatore që propozoi Banka e Shqipërisë e kufizonin mundësinë për të shitur obligacione tek individët. Nga njëra anë, kjo mund të vështirësonte praktikën e përdorimit të borxhit të varur si kapital rregullator për të mbështetur rritjen e bankave; nga ana tjetër, iu hiqte investitorëve të vegjël një alternativë relativisht fitimprurëse investimi dhe bëhej pengesë për zhvillimin e tregut të kapitaleve në vend. Bankat janë ndër subjektet me potenciale më të mëdha për të emetuar tituj në bursë, për shkak të rritjes graduale të kërkesave rregullatore për kapital, por edhe përvojës së krijuar në vitet e fundit me obligacionet me ofertë private.

Pas vërejtjeve të shprehura nga bankat, Banka e Shqipërisë ka ndërmarrë ndryshime në projektrregullore, duke e hequr vlerën dysheme prej pesë milionë lekësh që do t’iu kufizonte individëve apo investitorëve të tjerë joprofesionistë investimin në obligacione të bankave tregtare.

Me variantin e ri të rregullores që propozon banka qendrore, shitja e instrumenteve të pranuara tek klientët jo profesionistë do të mbështetet në disa kërkesa të ligjit “Për tregjet e kapitalit”.

Më konkretisht, këto instrumente do të pranohen si kapital rregullator vetëm kur banka ka kryer dhe dokumentuar testin e përshtatshmërisë, në bazë të të cilit ka rezultuar se instrumenti është i përshtatshëm për klientin joprofesionist. Kategorizimi i klientëve dhe mënyrat sesi kryhet testi i përshtatshmërisë rregullohen nga dispozitat e seksionit të dytë të ligjit “Për tregjet e kapitalit”.

Veç testit të përshtatshmërisë, rregullorja e re e Bankës së Shqipërisë kërkon që instrumentet e detyrimeve të pranuara të cilat blihen nga klientët joprofesionistë duhet të përmbajnë dispozita kontraktore detyruese, me anë të së cilave kreditorët bien dakord që të pranojnë çdo zvogëlim të principalit apo shumës së disbursuar e të papaguar, si dhe çdo konvertim apo anulim që kryhet gjatë ushtrimit të detyrës nga Autoriteti i Ndërhyrjes së Jashtëzakonshme.

E thënë ndryshe, blerësit e obligacioneve duhet të jenë të gatshëm të pranojnë humbje, në rast se banka bëhet subjekt i Ndërhyrjes së Jashtëzakonshme nga Banka e Shqipërisë.

Deri më sot, tre banka tregtare në Shqipëri kanë emetuar obligacione me ofertë private. Credins Bank është emetuesi më i madh dhe më i hershëm, me një portofol prej 6.3 miliardë lekësh në 30 qershor 2020. Fibank dhe Union Bank kanë kryer nga një emetim obligacionesh, për një vlerë prej dy milionë eurosh secila./E.Shehu

Burimi: Revista Monitor

Banka e Shqipërisë vendosi në muajin gusht të këtij viti ndërprerjen e ofrimit të shërbimit të pjesëmarrjes në ankandet e bonove për individët.

Duke filluar nga viti 2021, banka qendrore nuk do të pranojë më hapjen e llogarive të reja për këtë qëllim dhe individët do të mund ta marrin këtë shërbim vetëm prej bankave tregtare të licencuara nga Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare (AMF) si shoqëri komisionere për veprimet me letrat me vlerë të qeverisë shqiptare.

Mbështetur në të dhënat më të fundit të AMF-së tregu i ofrimit të shërbimit të pjesëmarrjes në ankandet e bonove të thesarit për individët dominohet nga Raiffeisen Bank.

Sipas statistikave, 68% vlerës së bonove të blerë nga individët në tregun primar gjatë nëntë muajve të parë të këtij viti u bë nëpërmjet Raiffeisen Bank. Ndërmjetësi i dytë për nga volumi renditet BKT, me rreth 18% të totalit.

Për sa i takon kostove, komisionet e aplikuara nga Raiffeisen dhe BKT janë në nivele të ngjashme, me 0.2% të shumës së investuar, por jo më shumë se 10 mijë lekë. Bankat e tjera të licencuara si shoqëri komisioneve kanalizuan së bashku rreth 14% të investimeve të individëve në ankandet e bonove të thesarit.

Gjatë nëntë muajve të parë të këtij viti, individët investuan rreth 6.8 miliardë në tregun primar të bonove të thesarit, në rënie me 13% krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë. Për shkak të normave të ulëta të interesit, individët po orientohen gjithnjë e më shumë te obligacionet, ku kthimet janë më të kënaqshme, sepse afatet e maturimit janë më të gjata. Vlera e investimit në obligacione për nëntë muajt e parë të këtij viti arriti në 6.1 miliardë lekë, 54% më shumë krahasuar me një vit më parë. Tashmë obligacionet përbëjnë rreth 47% të investimeve totale të individëve në tregun primar të letrave të borxhit qeveritar.

Pjesëmarrja në ankandet e obligacioneve është bërë gjithnjë nëpërmjet bankave, sepse Banka e Shqipërisë nuk e ka ofruar këtë shërbim. Ndryshe nga bonot e thesarit, pjesëmarrja në ankandet e obigacioneve sipas bankave komisionere paraqitet më e ekulibruar. Edhe këtu udhëheq sërish Raiffeisen, me 29% të shumës totale të investuar nga individët, e ndjekur nga BKT me 27% dhe Intesa Sanpaolo dhe 17%. /E.Shehu

Fondet e investimit janë një treg që prej vitesh ka hyrë në një fazë stanjacioni. Megjithëse në monedhën Lek, fondet ofrojnë kthime më të mira se depozitat bankare, këto kthime kanë shfaqur një tendencë në rënie në vitet e fundit. Kjo i ka bërë fondet më pak tërheqëse për investitorët shqiptarë

 

 

Ersuin Shehu

Kriza e COVID-19 ka ndikuar negativisht në tregun e fondeve të investimit, duke theksuar më shumë një ecuri stanjative që karakterizon këtë treg prej vitesh. Të dhënat nga Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare (AMF) tregojnë se asetet neto në mesin e këtij viti kishin vlerën e 65.5 miliardë lekëve, ose 2% më pak krahasuar me fundin e vitit të kaluar. Rënia ka qenë sidomos e përqendruar në tremujorin e dytë të vitit, kur vlera e aseteve neto pësoi rënie me afërsisht 1 miliard lekë.

 

Ana pozitive e medaljes është se fondet e kaluan pa pasoja shumë serioze momentin delikat, kur vendi u godit nga pandemia e COVID-19. Sipas drejtuesve të fondeve, në javët e para pati një lloj fluksi kërkesash për dalje nga fondet dhe shitjen e kuotave, të nxitura nga pasiguria e krizës së papritur. Megjithatë, ata shprehen se kjo fazë nuk zgjati shumë dhe situata iu kthye stabilitetit.

Në këtë moment, drejtuesit e fondeve vërejnë më shumë një ulje të interesit për të investime të reja në këto fonde. Në tremujorin të dytë, numri i anëtarëve të fondeve nuk pësoi rënie, madje regjistroi një rritje të lehtë, çka tregon se në tërësi, kriza nuk ka shkaktuar rrjedhje në bazën e investitorëve.

Kursimet u rritën, por shqiptarët preferuan cash-in dhe bankën

Pavarësisht krizës, statistikat tregojnë se shqiptarët kanë vijuar të rrisin kursimet, edhe në periudhën pas prekjes së ekonomisë nga pandemia. Që nga fillimi i vitit deri në muajin korrik, depozitat bankare janë rritur me 36 miliardë lekë, ose rreth 290 milionë euro. Gjithashtu, statistikat tregojnë se për periudhën mars-korrik 2020, paraja jashtë bankave është rritur me 35.5 miliardë lekë, ose 12.2%.

Në muajt e fundit, kjo situatë mund të jetë nxitur nga pasiguria e krijuar prej krizës së COVID-19, që i ka shtyrë individët të mbajnë më shumë para jashtë sistemit.

Fakti që për të njëjtën periudhë, asetet e fondeve të investimit kanë rënë, lë të kuptohet se ato kanë qenë një alternativë më pak e preferuar nga shqiptarët për të investuar kursimet e tyre. Në kohë krize, duket se njerëzit i janë kthyer instrumentit më klasik të kursimit, depozitës bankare.

Fondet e investimit, në fakt, janë një treg që prej vitesh ka hyrë në një fazë stanjacioni. Asetet neto të fondeve sot janë afërsisht në të njëjtat nivele me pesë vite më parë, madje me një rënie të lehtë. Megjithëse në monedhën Lek, fondet ofrojnë kthime më të mira se depozitat bankare, këto kthime kanë shfaqur një tendencë në rënie në vitet e fundit. Kjo i ka bërë fondet më pak tërheqëse për investitorët shqiptarë.

Krahasuar me pesë vjet më parë, vlera e aseteve neto rezulton në rënie me 2 miliardë lekë, ose rreth 3%. Për të njëjtën periudhë, numri i përgjithshëm i anëtarëve ka rënë edhe më shumë, me 12%. Sot numri i anëtarëve të fondeve ka rënë në më pak se 30 mijë, nga mbi 34 mijë pesë vjet më parë.

Kthimet janë më të ulëta, ato në euro negative

Sipas të dhënave të publikuara nga fondet, kthimet paraqiten në rënie të dukshme krahasuar me nivelet mesatare të vitit të kaluar. Në fund të muajit korrik, mes fondeve në lekë, kthimin më të lartë vjetor e ofronte Raiffeisen Vizion, me 3.13%, por në rënie nga niveli mesatar 3.86% i vitit 2019.

Por, Raiffeisen Vizion është fond me kushte kufizuese në politikat e daljes dhe anëtarët nuk mund të tërhiqen pa u mbushur dy vjet nga anëtarësimi, ndryshe nga fondet e tjera, ku investitori mund të tërhiqet dhe të shesë kuotat në çdo moment. Mes fondeve që ofrojnë një investim likuid, kthimin më të lartë e ofron Credins Premium, me 2.25% me bazë vjetore, i ndjekur nga Raiffeisen Prestigj, me 1.4%. Por, edhe këtu interesat janë në rënie të vazhdueshme prej vitesh.

Për sa u takon fondeve në euro, kthimet tashmë janë në nivele negative, çka nënkupton një dalje me humbje nga investimi për anëtarët që vendosin të shesin kuotat sot. Për fondin Raiffeisen Invest Euro, kthimi vjetor ishte -3.8%, ndërsa për WVP Top Invest, kthimi ishte –15.65%.

Përgjithësisht, profili i riskut dhe përfitimet e fondeve të investimit në Shqipëri janë të ulëta. Në një shkallë vlerësimi nga një deri në shtatë, të miratuar nga AMF, Raiffeisen Prestigj, Credins Premium dhe Albsig Standard qëndrojnë në shkallën 2, Raiffeisen Vizion dhe Raiffeisen Invest Euro janë në nivelin 3. I vetmi fond me profil të lartë të risk-përfitimit është WVP Top Invest, në nivelin 6.

Tregu dominohet nga fondet e Raiffeisen Invest

Tregu i fondeve të investimit dominohet nga tre fondet e administruara nga Raiffeisen Invest, shoqëri në pronësi të Raiffeisen Bank. Megjithëse me një rënie të lehtë krahasuar me vitin e kaluar, së bashku, fondet e Raiffeisen përbëjnë rreth 94.5% të aseteve totale të tregut.

Në mesin e këtij viti, fondi më i madh, Raiffeisen Prestigj, ka pësuar rënie me rreth 4 pikë përqindje, që në pjesën më të madhe është transferuar te fondi Raiffeisen Vizion. Ndërkohë, një rënie të lehtë në peshën e tregut ka pësuar edhe fondi Raiffeisen Invest Euro. Për shkak të luhatshmërisë më të madhe në normat e kthimit, fondi në euro mund të jetë ndikuar edhe më shumë nga situata e lidhur me krizën e COVID-19.

Raiffeisen Invest ishte aktori i parë në treg dhe ka arritur të thithë pjesën dërrmuese të investimeve, madje edhe duke inkurajuar depozituesit e vet drejt zhvendosjes së parave në fonde, sidomos në periudhën e parë pas themelimit, në vitin 2011.

Fondet e tjera ende zënë një pjesë modeste tregu. Fondi i dytë më i madh, Credins Premium, zotëron rreth 5% të aseteve neto, ndërsa fondet e tjera, WVP Top Invest dhe Albsig Standard, kanë ende një vlerë tregu të papërfillshme.

Për sa i takon monedhës, pjesën dërrmuese të tregut e përbëjnë asetet e fondeve në lekë, ndërsa ato në euro përbëjnë vetëm 14% të totalit. Fondi më i rëndësishëm, Raiffeisen Invest Euro, mban rreth 13.8% të aseteve neto të tregut dhe ka një politikë investimi me rrezik më të ulët, të përqendruar në obligacionet e korporatave, por edhe të qeverive të huaja. Ndërsa fondi WVP Top Invest ka një strukturë investimesh të mbështetur kryesisht tek aksionet e korporatave të huaja, çka sjell rrezik dhe luhatshmëri më të lartë në kthime.

 

Obligacionet private mund të jenë një alternativë e parë diversifikimi

Një faktor që i kufizon ndjeshëm potencialet e rritjes së fondeve në Shqipëri ngelen alternativat e kufizuara të investimit. Fondet në lekë i investojnë kuotat e anëtarëve kryesisht në bono dhe obligacione të qeverisë shqiptare. Statistikat tregojnë se në mesin e këtij viti, obligacionet përbënin mbi 69% të aseteve neto të fondeve të investimit. Mungesa e pjesëmarrjes së kompanive private në bursë i kufizon ndjeshëm hapësirat e diversifikimit të portofolave dhe të përmirësimit të kthimeve për anëtarët. Megjithatë, së shpejti në këtë drejtim mund të ketë zhvillime.

Bordi i Autoritetit të Mbikëqyrjes Financiare miratoi në fillim të shtatorit rregulloren e re të Bursës ALSE, që për herë të parë i hap rrugën tregtimit në bursë të këtyre instrumenteve. Tregtimi i obligacioneve me ofertë private në bursë pritet të sjellë perspektiva të reja për tregun, sepse do t’iu mundësojë edhe Fondeve të Investimit blerjen e këtyre instrumenteve.

Fondet e Investimit prej vitesh kanë shfaqur interes për të investuar në obligacione të emetuesve privatë, me qëllim diversifikimin e portofolit dhe përmirësimin e kthimeve për anëtarët. Rregullat e AMF iu lejojnë fondeve në lekë të investojnë deri në 10% të portofolit në tituj të kompanive private, por jo në instrumente, për të cilat nuk mund të përcaktohej periodikisht një çmim tregu.

Tregtimi i obligacioneve në Bursë e zgjidh parimisht problemin dhe Fondet mund të fillojnë të investojnë në këto instrumente. Për momentin, Bursa ALSE mund të ofrojë tregtim dytësor vetëm për titujt në lekë, sepse për ato të denominuara në euro nuk ekziston mundësia e shlyerjes, në mungesë të sistemeve kombëtare të klerimit në monedhë të huaj.

Mbështetur në të dhënat e AMF-së, në fund të vitit 2019, vlera e obligacioneve me ofertë private të emetuara në Shqipëri arriti në 7.5 miliardë lekë. Rreth 53% e tyre janë të emetuara në lekë, çka i bën instrumente potenciale për t’u tregtuar në Bursën ALSE. Në gjysmën e parë të këtij viti, Bordi i AMF ka miratuar edhe prospekte të reja emetimi, për një vlerë totale prej rreth 1.5 miliardë lekësh.

Deri tani, promotorët e emetimit të obligacioneve me ofertë private në Shqipëri kanë qenë kryesisht bankat dhe institucionet financiare. Disa prej tyre i kanë përdorur këto instrumente kryesisht për nevoja të kapitalizimit, pasi ato njihen, në një masë të caktuar, si kapital rregullator i nivelit të dytë. Por, në disa raste, obligacionet janë përdorur si një metodë alternative e huamarrjes. Mundësimi i tregtimit të obligacioneve me ofertë private, në një treg të rregulluar, i bën potencialisht më likuide këto instrumente, përveçse krijon hapësira për zgjerimin e tregut edhe tek investitorët institucionalë.

Burimi: Revista Monitor